ISBN
9789025453428
Publication
Amsterdam : Uitgeverij Atlas Contact, [2018]
Language
Status
Available (contact us)
Call number
Library's review
Met De goede zoon won Rob van Essen de Libris Literatuurprijs 2019. En hoewel de lovende woorden van de jury volledig kloppen, bekroop mij na het omklikken van de laatste bladzijden een gevoel van teleurstelling.
Alles wat in het juryrapport (https://www.librisprijs.nl/2019-juryrapport-winnaar)
In het boek lopen de verhaallijnen constant door elkaar. In grote lijnen volgen we de misschien wel laatste reis van een vereenzaamd schrijver van een vernieuwend genre: de plotloze thriller. Doordat hij in een toekomstige realiteit leeft geeft het hem de gelegenheid om volop te reflecteren op ons heden, op ons verleden en op de toekomst die ons misschien wel te wachten staat.
Van Essen bouwt de werelden die hij schetst zorgvuldig op. In de ontvoerde topman van bierconcern Batavieren herken je onmiddellijk iets, maar niet alles, van Freddy Heineken. Bij Goede Vrienden Slechte Vrienden (GVSV) denk je onherroepelijk aan GTST. En Het Archief waar de ik-persoon als werkloze jongeling te werk werd gesteld doet als gegeven denken aan Het Bureau van Voskuil. Zo ontmoet je iemand wiens wereld je kent en die jijzelf zou kunnen zijn. En ook de toekomstige wereld, die voor de verteller realiteit is, lijkt behoorlijk op de onze. Robots in de zorg zijn al wel eens uitgeprobeerd. Receptierobots aan hotelbalies staan op het punt realiteit te worden. De alwetende paleo is niet meer dan een doorontwikkeling van onze smartphone in een wereld waarin de Facebooks en Googles definitief de macht hebben gegrepen en dat niet eens meer verhullen. En op dezelfde manier zijn zelfrijdende auto’s die niet alleen kunnen rijden, maar je ook kennen, fatsoenlijke gesprekken kunnen voeren en allerhande (soms bizarre) services verlenen goed voorstelbaar.
De kracht van de roman zit niet in deze gegevens an sich. Het zit hem vooral in het gemak waarmee Van Essen deze gegevens als realiteit schetst en uitvergroot. En in het commentaar dat hij de hoofdpersoon erop laat leveren. Telkens weer stel je jezelf de vraag: is dit een toekomst waar ik naartoe wil? Op het moment dat je op het punt staat om die vraag met nee te beantwoorden, gebeurt er weer iets waardoor toch ja zou willen zeggen. Maar op het moment dat je definitief voor dat ja wilt kiezen, komt nee als enig mogelijk antwoord bovendrijven. Onder meer hierin herken je een terechte winnaar van de Libris Literatuurprijs.
Maar zoals ik al zei: uiteindelijk stelt het boek toch teleur. En dat komt door het laatste hoofdstuk. Dit voelt afgeraffeld en gekunsteld. Het heeft trekken van een thriller, maar ontbeert net dat wat een thriller tot thriller maakt: het is niet spannend. Het heeft trekken van plotloosheid, maar is niet plotloos. Het bevat een vorm van surrealistische techniek, maar de combinatie van geavanceerde techniek met vintage uitvoering is zo extreem en wordt zo minimaal opgebouwd dat het op geen enkele manier in verbinding maakt met het voorstelbare surrealisme van alle eerdere hoofdstukken. Bovendien brengt Van Essen de hoofdpersoon in een verdoofde toestand, waardoor hij hem van becommentariërende observator degradeert tot iemand die alleen nog maar lijdzaam ondergaat.
Het lijkt alsof Van Essen zich met dat laatste hoofdstuk geen raad wist en zichzelf verstrikte in zijn poging om allerlei verhaallijnen alsnog bij elkaar te brengen en daar vervolgens ook nog een originele twist aan te geven.
En dat is jammer, want De goede zoon is verder een bijzonder goed geschreven en gecomponeerd boek dat ons, zoals de jury van de Libris Literatuurprijs schrijft: “op het verkeerde been zet en op de hak neemt, ons verleidt en van zich afduwt, en ons op schitterende wijze confronteert met de tekortkomingen en uitdagingen van ons eigen leven.” Tot het laatste hoofdstuk dus een zeer terechte winnaar van de Libris Literatuurprijs.
gelezen als e-book
Alles wat in het juryrapport (https://www.librisprijs.nl/2019-juryrapport-winnaar)
Show More
staat, is waar! De goede zoon slingert je heen en weer tussen verleden en toekomst. Nu eens de voorstelbare realiteit van een tewerkgestelde werkloze jongere. Dan weer de even voorstelbare realiteit van een schrijver in zijn nadagen die teert op de geneugten van het basisinkomen en met weerzin gebruik maakt van het gemak dat de moderne techniek hem biedt. Soms een road novel. Andere keren een in zichzelf gekeerde bespiegeling.In het boek lopen de verhaallijnen constant door elkaar. In grote lijnen volgen we de misschien wel laatste reis van een vereenzaamd schrijver van een vernieuwend genre: de plotloze thriller. Doordat hij in een toekomstige realiteit leeft geeft het hem de gelegenheid om volop te reflecteren op ons heden, op ons verleden en op de toekomst die ons misschien wel te wachten staat.
Van Essen bouwt de werelden die hij schetst zorgvuldig op. In de ontvoerde topman van bierconcern Batavieren herken je onmiddellijk iets, maar niet alles, van Freddy Heineken. Bij Goede Vrienden Slechte Vrienden (GVSV) denk je onherroepelijk aan GTST. En Het Archief waar de ik-persoon als werkloze jongeling te werk werd gesteld doet als gegeven denken aan Het Bureau van Voskuil. Zo ontmoet je iemand wiens wereld je kent en die jijzelf zou kunnen zijn. En ook de toekomstige wereld, die voor de verteller realiteit is, lijkt behoorlijk op de onze. Robots in de zorg zijn al wel eens uitgeprobeerd. Receptierobots aan hotelbalies staan op het punt realiteit te worden. De alwetende paleo is niet meer dan een doorontwikkeling van onze smartphone in een wereld waarin de Facebooks en Googles definitief de macht hebben gegrepen en dat niet eens meer verhullen. En op dezelfde manier zijn zelfrijdende auto’s die niet alleen kunnen rijden, maar je ook kennen, fatsoenlijke gesprekken kunnen voeren en allerhande (soms bizarre) services verlenen goed voorstelbaar.
De kracht van de roman zit niet in deze gegevens an sich. Het zit hem vooral in het gemak waarmee Van Essen deze gegevens als realiteit schetst en uitvergroot. En in het commentaar dat hij de hoofdpersoon erop laat leveren. Telkens weer stel je jezelf de vraag: is dit een toekomst waar ik naartoe wil? Op het moment dat je op het punt staat om die vraag met nee te beantwoorden, gebeurt er weer iets waardoor toch ja zou willen zeggen. Maar op het moment dat je definitief voor dat ja wilt kiezen, komt nee als enig mogelijk antwoord bovendrijven. Onder meer hierin herken je een terechte winnaar van de Libris Literatuurprijs.
Maar zoals ik al zei: uiteindelijk stelt het boek toch teleur. En dat komt door het laatste hoofdstuk. Dit voelt afgeraffeld en gekunsteld. Het heeft trekken van een thriller, maar ontbeert net dat wat een thriller tot thriller maakt: het is niet spannend. Het heeft trekken van plotloosheid, maar is niet plotloos. Het bevat een vorm van surrealistische techniek, maar de combinatie van geavanceerde techniek met vintage uitvoering is zo extreem en wordt zo minimaal opgebouwd dat het op geen enkele manier in verbinding maakt met het voorstelbare surrealisme van alle eerdere hoofdstukken. Bovendien brengt Van Essen de hoofdpersoon in een verdoofde toestand, waardoor hij hem van becommentariërende observator degradeert tot iemand die alleen nog maar lijdzaam ondergaat.
Het lijkt alsof Van Essen zich met dat laatste hoofdstuk geen raad wist en zichzelf verstrikte in zijn poging om allerlei verhaallijnen alsnog bij elkaar te brengen en daar vervolgens ook nog een originele twist aan te geven.
En dat is jammer, want De goede zoon is verder een bijzonder goed geschreven en gecomponeerd boek dat ons, zoals de jury van de Libris Literatuurprijs schrijft: “op het verkeerde been zet en op de hak neemt, ons verleidt en van zich afduwt, en ons op schitterende wijze confronteert met de tekortkomingen en uitdagingen van ons eigen leven.” Tot het laatste hoofdstuk dus een zeer terechte winnaar van de Libris Literatuurprijs.
gelezen als e-book
Show Less